Ήταν 8 Μαρτίου 2020, όταν έγραφα για το ιστορικό μυθιστόρημα στο Βυζάντιο «Οργή Θεού», πρώτο της σειράς «Τιμωρός», του Νίκου Βιτωλιώτη (άρθρο μου εδώ). Σήμερα, τρία χρόνια μετά, αναλύω το δεύτερο βιβλίο της σειράς, με τίτλο «Δρακοσπηλιά» (NV BOOKS, 2023, 560 σ.)!
Να θυμίσω πως η σειρά παίρνει το όνομά της από ένα θρυλικό σπαθί, τον Τιμωρό, δημιούργημα της φαντασίας του Βιτωλιώτη. Το σπαθί αυτό ανήκε στους βασιλείς του Βυζαντίου από τον Ηράκλειο, προστατευόταν από την – επίσης φανταστική – αδελφότητα των Μιχαηλιτών και αποτελούσε τον φόβο και τον τρόμο των εχθρών της αυτοκρατορίας. Οι Μιχαηλίτες προσπαθούσαν να το κρύψουν όποτε στον θρόνο ανέβαινε κάποιος ανίκανος, ενώ όσοι εποφθαλμιούσαν την εξουσία το αναζητούσαν με όσα μέσα είχαν στην διάθεση τους.
Ενώ η «Οργή Θεού» εξιστορεί τα γεγονότα της Τέταρτης Σταυροφορίας με την τραγική άλωση του 1204, η «Δρακοσπηλιά» μας πηγαίνει δύο αιώνες πίσω, στα μέσα του 11ου αιώνα (και φυσικά διαβάζεται ανεξάρτητα από την «Οργή Θεού»). Ο Βασίλειος Βουλγαροκτόνος έχει πεθάνει, κληροδοτώντας την αυτοκρατορία πιο ισχυρή παρά ποτέ. Οι διάδοχοί του όμως – Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Ρωμανός Αργυρός, Μιχάηλ Παφλαγών κλπ κλπ – δεν είναι και τόσο… προκομμένοι. Πέραν της στρατιωτικής τους ανικανότητας και αδιαφορίας, επιτρέπουν σε δολοπλόκους και μηχανορράφους της αυλής να λύνουν και να δένουν για το προσωπικό τους συμφέρον και την απληστία τους για εξουσία και χρήμα. Λογικό είναι έτσι, μέσα σε λίγα μόνο χρόνια, πλείστα όσα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα (Άραβες στην Συρία, Βούλγαροι επαναστάτες στα Βαλκάνια και Άραβες, Λογγοβάρδοι και Νορμανδοί στην Ιταλία) να απειλούν τα ίδια τα θεμέλια της αυτοκρατορίας.
Η «Δρακοσπηλιά» λοιπόν επικεντρώνονται στο πώς οι άνθρωποι που είχαν τις τύχες της αυτοκρατορίας μετά τον Βουλγαροκτόνο δημιούργησαν και αντιμετώπισαν αυτές τις απειλές. Η Ζωή, ανηψιά του Βουλγαροκτόνου, είναι ο αστήρ γύρω από τον οποίο στρέφονται όσοι πλάνητες επιθυμούν την εξουσία, καθώς ο γάμος μαζί της απευθείας οδηγούσε στον θρόνο. Εξ ου και παντρεύτηκε όχι μία ούτε δύο αλλά τρεις φορές, με το βιβλίο να παρουσιάζει και τους τρεις συζύγους της και αυτοκράτορες, Ρωμανό Αργυρό, Μιχάηλ Παφλαγών και Κωνσταντίνο Μονομάχο, καθώς και τον θετό της γιο και επίσης αυτοκράτορα (!) Μιχαήλ Καλαφάτη.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως έχουν δύο άλλοι χαρακτήρες. Ο ένας είναι ο ευνούχος Ιωάννης – ο καλούμενος και Ορφανοτρόφος -, που κινεί τα νήματα στην αυλή με τις μηχανορραφίες του και κάνει τον Άρχοντα Βάρυς από το «A Song of Ice and Fire» να μοιάζει μπροστά του… γατάκι. Όλα τα σφάζει κι όλα τα μαχαιρώνει, ανεβάζει και κατεβάζει αυτοκράτορες με ταχύτητα ανελκυστήρα και εξαλείφει εν τη γενέσει του οποιονδήποτε ίσως σταθεί εμπόδιο στην εξουσία του. Από την άλλη, έχουμε έναν στρατιωτικό, που απεχθάνεται όχι μόνο τον Ορφανοτρόφο αλλά και όλα όσα αυτός πρεσβεύει. Το όνομά του είναι Γεώργιος Μανιάκης, είναι ένας έμπειρος διοικητής με πολύχρονη εμπειρία στις αναμετρήσεις με Άραβες και Τούρκους στη νοτιοανατολική Μικρά Ασία και η διαχρονική πίστη του στον θρόνο τίθεται σε δοκιμασία από την πολυετή κακοδιοίκηση, την σήψη της αυλής και τις δολοποκίες του Ορφανοτρόφου. Είναι θέμα χρόνου μέχρι οι δυο τους να κοντραριστούν, σε μία αναμέτρηση που μπορεί να έχει μόνο έναν νικητή…
Ο Βιτωλιώτης καταφέρνει να αποδώσει ωραία την ατμόσφαιρα, τα ιστορικά γεγονότα και τους χαρακτήρες του Βυζαντίου του 11ου αιώνα, με την προσθήκη των δικών του προαναφερόμενων φανταστικών στοιχείων σχετικά με τον Τιμωρό. Δράση υπάρχει σε ικανή ποσότητα, μηχανορραφίες σε ακόμα μεγαλύτερη, ενώ στα θετικά συγκαταλέγεται και η έντεχνη παρουσίαση των διάφορων χαρακτήρων, βασικών και μη, και η ύπαρξη χαρτών, εκτενών γενεαλογικών δέντρων και υποσημειώσεων, καθώς και το εκπληκτικό εξώφυλλο δια χειρός Ξένιας Τρύφωνος! Ο Τιμωρός εντάσσεται αρμονικά στην πλοκή της ιστορίας, με ιδιαίτερο ρόλο στο τέλος της. Κάποιοι βασικοί χαρακτήρες θα μπορούσαν να δοθούν καλύτερα στο τελευταίο τρίτο του βιβλίου, μερικές περιγραφές και διάλογοι θα μπορούσαν να έχουν δραματοποιηθεί περισσότερο και ο Τιμωρός θα μπορούσε να έχει ακόμα μεγαλύτερο ρόλο στην ιστορία.
Αναμένουμε την συνέχεια της σειράς, καθώς υπολείπονται ακόμα 4 βιβλία, ώστε να μάθουμε πώς κατέληξε ο Τιμωρός στα χέρια του Ηρακλείου τον 7ο αιώνα καθώς και περισσότερα για την μυστηριώδη αδερφότητα των Μιχαηλιτών! Ας ελπίσουμε πως θα αγκαλιαστούν από κάποιον εκδοτικό οίκο (η «Δρακοσπηλιά» είναι αυτοέκδοση), γιατί πραγματικά χρειαζόμαστε πολλά και καλά βιβλία στην φαντασμαγορική εποχή του Βυζαντίου. Μπορείτε να βρείτε άρθρο μου για το «Τιμωρός #1: Οργή Θεού» εδώ, για την «Ψευδαίσθηση» (ένα κοινωνικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα της κρίσης του 2010, επίσης από τον Βιτωλιώτη) εδώ, και δύο συνεντεύξεις μου με τον συγγραφέα εδώ και εδώ.
Φίλες και φίλοι, μείνετε συντονισμένοι στην Κοιλάδα της Γνώσης για περισσότερες παρουσιάσεις βιβλίων, συνεντεύξεις, και κληρώσεις…