Τα 10 Καλύτερα Ιστορικά Μυθιστορήματα που Διάβασα το 2019

Μιας και πλησιάζει το τέλος της χρονιάς, θέλω να πω δυο λόγια για τα δέκα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που διάβασα το 2019, ανεξαρτήτως έτους κυκλοφορίας. Σκοπεύω να γράψω και άλλο ένα άρθρο για τα καλύτερα βιβλία από τα υπόλοιπα είδη. Προς το παρόν όμως, φύγαμε για τα ιστορικά μυθιστορήματα…

1. Το Όνομά μου είναι Κανένας, του Valerio Massimo Manfredi

• 

• 

Πρόκειται για δύο βιβλία (#1: Ο Όρκος και #2: Ο Γυρισμός), καθαρά τα καλύτερα τού Manfredi . Μιλάνε για την ζωή τού Οδυσσέα από την παιδική του ηλικία έως την άλωση τής Τροίας (στο πρώτο) και από την αρχή τού ταξιδιού τής επιστροφής έως και λίγο μετά την δολοφονία των Μνηστήρων (στο δεύτερο). Ο Manfredi όχι μόνο εξιστορεί τα γεγονότα τής Ιλιάδας και της Οδύσσειας, αλλά προχωράει και πολύ πριν και πολύ μετά από τα Ομηρικά έπη. Διαβάζουμε για τον παππού τού Οδυσσέα Αυτόλυκο και τις κανιβαλιστικές τελετές στις οποίες μυήθηκε στην Αρκαδία, για τους Αργοναύτες, για το τέλος τής Αργούς και τού Ιάσονα, για την δολοφονία τής οικογένειας τού Ηρακλή, αλλά και για την προφητεία που έδωσε ο Τειρεσίας στον Οδυσσέα κατά την επίσκεψή του στον Κάτω Κόσμο σχετικά με το πώς θα βρει τελικά γαλήνη. Καταπληκτικές επίσης οι περιγραφές στις περιπέτειες τής Οδύσσειας με τους Λαιστρυγόνες, τον Κύκλωπα, την Σκύλλα και την Χάρυβδη, και τον Κάτω Κόσμο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την στιγμή που ο Οδυσσέας κρέμεται από μία ελιά πάνω από την Χάρυβδη και βλέπει τον μαύρη λάσπη τού βυθού στην κατάληξη τής δίνης… (Ψυχογιός, 2013, 448 + 432 σελ., 11.62€ + 11.62€)

2. Κροίσος – Ο Τελευταίος Βασιλιάς της Λυδίας, Η άνοδος και η πτώση ενός θρυλικού ηγεμόνα, του Tim Leach

Έχοντας μελετήσει αναλυτικά την Κλειώ (το πρώτο βιβλίο των Ιστοριών τού Ηροδότου, που αναφέρεται στο Βασίλειο τής Λυδίας και στον Κροίσο), ο Tim Leach ρίχνει φως σε μία εκπληκτική αλλά εν πολλοίς άγνωστη ιστορική περίοδο. Η ενσάρκωση τού ίδιου τού Κροίσου είναι αριστοτεχνική, όπως είναι άλλωστε και ο τρόπος που ο Λιτς χωράει στην πλοκή ενός μεσαίου μεγέθους βιβλίου ένα μεγάλο αριθμό γεγονότων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρουσία τού Σόλωνα, του Αθηναίου Σοφού, η ιστορία με τον γιο τού Κροίσου, καθώς και η εμφάνιση τού Κύρου και των Περσών, που ανέτρεψε όλες τις σταθερές εκείνου του κόσμου. Υπάρχει και δεύτερο βιβλίο που δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στα Ελληνικά. (Κέδρος, 2014, 400 σελ., 11.05€)

3. Ο λύκος της Σπάρτης, του Αντώνη Αντωνιάδη

480 π.Χ., δεύτερη φάση των Περσικών Πολέμων. Η μάχη των Θερμοπυλών τελείωσε. Ο Λεωνίδας είναι νεκρός. Το ίδιο και οι τριακόσιοι Σπαρτιάτες του. Εκτός από έναν: τον Αριστόδημο. Εξ αιτίας μίας μόλυσης στο ένα του μάτι, ο Λεωνίδας αποπέμπει τον Αριστόδημο πριν την τελική αναμέτρηση με τους Πέρσες. Η Σπάρτη τον στιγματίζει ως δειλό και λιποτάκτη, που επέλεξε την φυγή από την μάχη και τον θάνατο. Αποφασισμένος να καθαρίσει το όνομά του, ο Αριστόδημος κρύβεται στα Βοιωτικά δάση και μακελεύει σε καθημερινή βάση τους Πέρσες τής στρατιάς τού Μαρδονίου, η οποία στρατοπεδεύει κοντά στην Θήβα και περιμένει την άνοιξη για να εισβάλλει στην Πελοπόννησο… Παρότι ιστορικό μυθιστόρημα, τα καντάρια καταιγιστικής δράσης τού Λύκου της Σπάρτης τού δίνουν ένα καλοδεχούμενο άρωμα sword-and-sorcery ιστοριών (βλ. Κόναν ο Βάρβαρος) και hack-and-slash βιντεοπαιχνιδιών (βλ. Dark Siders). Στα θετικά τού βιβλίου είναι επίσης ο ρέων λόγος τού Αντωνιάδη, η πανσπερσμία αναφορών σε θρησκεία, μυθολογία, ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα, η προσήλωση στην αφήγηση των Περσικών Πολέμων από τον Ηρόδοτο, καθώς και το κλείσιμο με την Μάχη των Πλαταιών. (Ψυχής τα Λαμπυρίσματα, 2009, 397 σελ., 13.30€)

4. Εκστρατεία στην έρημο, του Αντώνη Αντωνιάδη

Ένα ακόμα βιβλίο τού Αντωνιάδη, πάλι στον 5ο αιώνα π.Χ., αλλά εστιασμένο σε μία πολύ λιγότερη γνωστή ιστορία. Γύρω στο 460 π.Χ., διακόσιες Ελληνικές τριήρεις, κυρίως Αθηναϊκές, βρίσκονται στην Αίγυπτο προς ενίσχυση τής αντιπερσικής επανάστασης (από το 525 π.Χ. και την Μάχη τού Πηλούσιου η Αίγυπτος αποτελεί σατραπεία των Περσών). Παρά κάποιες αρχικές επιτυχίες, οι Έλληνες και οι Αιγύπτιοι επαναστάτες βρίσκονται ασφυκτικά πολιορκημένοι στην Προσωπίτιδα, ένα νησί τού Νείλου, από συντριπτικά υπέρτερες Περσικές δυνάμεις. Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις καταρρέουν, και οι Έλληνες καταφεύγουν εκόντες άκοντες στην Λιβυκή έρημο για να γλιτώσουν από τον θάνατο ή την σκλαβιά. Η μόνη τους ελπίδα είναι να φτάσουν στην ελληνική αποικία τής Κυρηναϊκής, πολλά χιλιόμετρα μακριά… Μιλάμε για ένα φοβερό βιβλίο, καλύτερο και από τον Λύκο της Σπάρτης, ουσιαστικά για μία Κάθοδο των Μυρίων τοποθετημένη σε άλλο ιστορικό χρόνο αλλά με πλήθος κοινών στοιχείων. Καταιγιστική δράση και εδώ, μαζί με παρασκήνιο, προδοσίες, συνωμοσίες, και φοβερή ατμόσφαιρα. Δυστυχώς το βιβλίο είναι πλέον εξαντλημένο…

5. Ιουλιανός ο Παραβάτης, του Michael Curtis Ford

Ο αρχαίος κόσμος αργοπεθαίνει. Οι παλιοί θεοί περνούν σταδιακά στο προσκήνιο για να κάνουν χώρο στον Χριστιανισμό, ο οποίος αναδεικνύεται ως η επικρατούσα θρησκεία τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πολλοί όμως δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις. Ένας από αυτούς είναι και ο Ιουλιανός. Μόνο αυτός και ο αδελφός του Γάλλος γλίτωσαν από τις πολιτικές δολοφονίες που εξολόθρευσαν όλους τους απογόνους τού Μεγάλου Κωνσταντίνου εκτός από τα τρία του παιδιά. Έκτοτε, ο Ιουλιανός ζει μέσα στα γράμματα και στην φιλοσοφία, προσπαθώντας να μείνει μακριά από τον θείο του και ημιπαράφρονα αυτοκράτορα Κωνστάντιο, ο οποίος τελικά εκτελεί τον Γάλλο. Όμως, ο Κωνστάντιος τού αναθέτει την άμυνα τής Γαλατίας από τα στίφη των Γερμανικών ορδών που λεηλατούν την μία πόλη μετά την άλλη, και ο Ιουλιανός πρέπει να μεταμορφωθεί από φιλόσοφο σε στρατιώτη. Πολλά θα συμβούν μετά, με κυριότερα την αποστασία τού Ιουλιανού από τον Χριστιανισμό και την κολασμένη εκστρατεία του στα βάθη τής Περσικής Αυτοκρατορίας… Από τα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα όλων των εποχών, με πρωτοπρόσωπη αφήγηση από τον Χριστιανό γιατρό τού Ιουλιανού, ο Ιουλιανός ο Αποστάτης φωτίζει μία παραμελημένη λογοτεχνικά περίοδο. Το βιβλίο μού άρεσε τόσο που εν συνεχεία διάβασα την βασική ιστορική πηγή τού Ford , το Res gestae τού Έλληνα τής Αντιόχειας και στρατιωτικού Αμμιανού Μαρκελλίνου (το πήρα στα αγγλικά με τον τίτλο The Later Roman Empire). Ο Ford γράφει καταπληκτικές σκηνές δράσης και μάχες, δημιουργεί τρομερή ατμόσφαιρα, και στήνει αριστουργηματικά την σταδιακή μετάπτωση τού Ιουλιανού στην θεουργία (δηλ. μαγεία) και στην δεισιδαιμονία. Ενδιαφέρον έχει και το πώς περιγράφει τον θάνατο τού Ιουλιανού… (Λιβάνης, 2019, 553 σελ., 10,95€)

6. Eaters of the Dead, του Michael Crichton

Υπάρχουν μερικές ταινίες που οι περισσότεροι θεωρούν απαράδεκτες, αλλά εγώ τις βλέπω κάθε τόσο. Μία από αυτές είναι ο 13ος Πολεμιστής με τον Antonio Banderas, ενώ εμφανίζεται στην αρχή και ο Omar Sharif (ο οποίος μετά δίκασε κανονικά και με τον νόμο την ταινία). Το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο Eaters of the Dead τού Michael Crichton, συγγραφέα τού Jurassic Park. Θέλοντας να αποδείξει σε έναν φίλο του ότι το κλασικό αγγλοσαξονικό επικό ποίημα Beowulf δεν είναι βαρετό, ο Crichton αποφάσισε να πάρει στοιχεία από αυτό και από το αληθινό ιστορικό χρονικό τού Ahmad ibn Fadlan για τα ταξίδια του στον Ευρωπαϊκό Βορρά και να γράψει μία σκοτεινή περιπέτεια που συνδυάζει αρμονικά το ιστορικό μυθιστόρημα με την λογοτεχνία τρόμου. Λιτό και περιεκτικό, το Eaters of the Dead διαβάζεται ευχάριστα και εντυπωσιάζει με την ικανότητα τού Chrichton να λέει τόσα πολλά σε τόσο λίγο χώρο. Στα Ελληνικά πρέπει να είχε κυκλοφορήσει ως Πτωματοφάγοι, αλλά είναι από καιρό εξαντλημένο. Μπορείτε να βρείτε την αγγλική έκδοση στο BookDepository με 10.16€ και δωρεάν μεταφορικά. Μην ξεχάσετε να δείτε και την ταινία.

7. Λοχαγός Αλατρίστε, του Arturo Pérez-Reverte

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Η πρώτη μου επαφή με τον Λοχαγό Αλατρίστε ήταν μέσω τής ομώνυμης ταινίας τού 2006, ένα μικρό κομμάτι τής οποίας είχε προβληθεί στην τηλεόραση. Δεν με είχε εντυπωσιάσει, παρότι τον Αλατρίστε υποδυόταν ο Βίγκο Μόρτεσεν. Πολύ αργότερα, διάβασα μερικά βιβλία τού Πέρεθ-Ρεβέρτε όπως Η Λέσχη Δουμάς, ή η Σκιά του Ρισελιέ και τον Πίνακα της Φλάνδρας, και διαπιστώνοντας ότι αυτός έχει γράψει την σειρά τού Αλατρίστε, αποφάσισα να την δοκιμάσω. Οι ιστορίες διαδραματίζονται στις αρχές τού 17ου αιώνα, όταν η Ισπανική Αυτοκρατορία είναι η κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο παρά τα τεράστια και διαρκώς αυξανόμενα προβλήματά της. Από τα καταγώγια τής Μαδρίτης, στα ματωμένα πεδία τής Φλάνδρας, ο Ρεβέρτε μας ταξιδεύει σε εκείνη την ξεχασμένη εποχή με έναν από τους καλύτερους χαρακτήρες στην ιστορία τής λογοτεχνίας. Λιγομίλητος, μόνιμα απένταρος, και εμπειροπόλεμος, ο Λοχαγός Αλατρίστε είναι ένας από τους πολλούς φτωχοδιαβόλους που, όταν δεν πολεμάει με τον Ισπανικό στρατό, βγάζει το ψωμί του με το σπαθί. Το μεγαλύτερο ταλέντο του είναι να βρίσκεται στο λάθος μέρος την λάθος στιγμή. Και πάλι καλά, γιατί αλλιώς δεν θα είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τις ιστορίες του. Κάποιες φορές ο Αλατρίστε μοιάζει με τον μέντορα που είχαμε ή θα θέλαμε να είχαμε στα νεανικά μας χρόνια. Κάποιες άλλες, μοιάζει με αυτό το οποίο ήδη είμαστε ή που κάποια στιγμή θα γίνουμε. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Αλατρίστε είναι σαν τους βράχους των ακροθαλασσιών: η διαρκής έκθεση στα στοιχεία τής φύσης τούς έχει φθείρει εσωτερικά και εξωτερικά, αλλά δεν τους έχει τσακίσει. Τουλάχιστον όχι ακόμα. Εν κατακλείδι, τα βιβλία τού Αλατρίστε σίγουρα δεν είναι τα καλύτερα που έχω διαβάσει, αλλά αναμφίβολα είναι από τα ωραιότερα.

8. Καλοί άνθρωποι σε σκοτεινούς καιρούς, του Arturo Pérez-Reverte

Ξανά Pérez-Reverte, ξανά Ισπανία, αλλά τώρα κοντεύουμε στο τέλος τού 18ου αιώνα. Η Ισπανία είναι όσο ποτέ άλλοτε οπισθοδρομική, σκοταδιστική, και δεισιδαιμονική, παρά κάποιους διανοούμενους που προσπαθούν να αλλάξουν τα πράγματα και τον κάπως προοδευτικό βασιλιά Κάρολο Γ΄. Λίγα πράγματα είναι πιο μισητά στους σκοτεινούς αυτούς καιρούς από τον φάρο της γνώσης, της λογικής, του Διαφωτισμού ολόκληρου, την γαλλική Encyclopedie του Ντ’ Αλαμπέρ και του Ντιντερό, που παραμένει πεισματικά απαγορευμένη στην Ισπανία. Αψηφώντας τον νόμο αλλά και τα σκοταδιστικά της μέλη, η πλειοψηφία τής Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας (η αφρόκρεμα τής Ισπανικής διανόησης) αποστέλλει τον βιβλιοθηκάριο δον Ερμογένη Μολίνα και τον ναύαρχο δον Πέδρο Θάρατε στο Παρίσι με έναν και μοναδικό σκοπό: να βρουν, να αγοράσουν, και να φέρουν στην Ισπανία την πρώτη έκδοση τής Encyclopedie. Όμως, οι σκοταδιστικές δυνάμεις που κρατούν την Ισπανία μακριά από την πνευματική πρόοδο θα κάνουν ότι μπορούν για να μην φτάσει ποτέ η Encyclopedie στην Μαδρίτη… Καταπληκτική αφήγηση, παρακαλάς να μην τελειώσει, οι χαρακτήρες είναι ένας κι ένας, ειδικά ο μισθοφόρος που έχει αναλάβει να σαμποτάρει τούς δύο διανοούμενους. Διαβάστε το χτες… (Πατάκης, 2017, 656 σελ., 13.93€)

9. Η σκιά του Κυβερνήτη, του Άρη Σφακιανάκη

Όλοι έχουν ακούσει για τον Καποδίστρια, πόσοι όμως ξέρουν ποιος πραγματικά ήταν; Ο Καποδίστριας ανέλαβε την διακυβέρνηση ενός ημιδιαλυμένου κράτους το 1828, της Ελληνικής Πολιτείας, η οποία περιλάμβανε μόνο την Πελοπόννησο, κομμάτι τής Στερεάς, τις Κυκλάδες, την Εύβοια και μερικά ακόμα νησιά τού Αγαίου. Οι υποδομές της, το εκπαιδευτικό της σύστημα, τα πολιτικά και πολιτειακά της συστήματα ήταν είτε ανύπαρκτα είτε υπανάπτυκτα. Κοτζαμπάσηδες, καραβοκύρηδες, αγωνιστές του ’21, παλινοστούντες Έλληνες τής Δύσης, αλλά και τυχοδιώκτες με μεγάλη δύναμη ανταγωνίζονταν σαν τσακάλια μεταξύ τους αλλά και με την όποια κεντρική εξουσία για εξουσία. Και όταν ανέλαβε ο Καποδίστριας την κυβέρνηση, δεν άργησαν να στραφούν εναντίον του. Ένας εναντίον όλων λοιπόν. Αυτή ήταν η κατάσταση που έπρεπε να διαχειριστεί ο Καποδίστριας, και είναι θαύμα τόσο το πώς δέχτηκε να βάλει το κεφάλι του στον τορβά όσο και πώς δεν τα βρόντηξε να φύγει, αηδιασμένος από την νοσηρή πραγματικότητα. Απέκαμε, λοιπόν. Αλλ’ όμως παρέμεινε στη χαλάστρα, μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του. Κυριολεκτικά… Η Σκιά του Κυβερνήτη ξεκινάει στην Ανκόνα το 1827, και έχει τον σωματοφύλακα τού Καποδίστρια να μας περιγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα τόσο της πολιτικής όσο και της προσωπικής διάστασης του μέχρι και το 1831, όταν και ο Κυβερνήτης βγαίνει από την χαλάστρα. Λιτό και περιεκτικό, σε αντίθεση με άλλα έργα παρόμοιας θεματικής, με λέξεις τής εποχής, ιδιωματισμούς και διαλεκτισμούς, αναφορές σε ενδυμασίες, ήθη και έθιμα, και με καταπληκτικές περιγραφές τοποθεσιών. Το ιστορικό πλαίσιο τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Ελληνικό επίπεδο παρουσιάζεται εύπεπτα και σταδιακά, ενώ πλείστα όσα ιστορικά πρόσωπα παρευλαύνουν από τις σελίδες τού βιβλίου. Αξίζει να το διαβάσετε. Μπορείτε επίσης να δείτε το άρθρο μου για το βιβλίο καθώς και την συνέντευξη που πήρα από τον Άρη Σφακιανάκη. (Κέδρος, 2019, 512 σελ., 16.60€)

10. Οι τελευταίες μέρες της νύχτας, του Graham Moore

Στην Αμερική τού 1880, οι εταιρίες των Έντισον και Γουέστινχαουζ συγκρούονται μέσω δεκάδων αγωγών για την τελική επικράτηση στην αναδυόμενη αγορά τού ηλεκτρικού ρεύματος. Κεντρικός χαρακτήρας τού βιβλίου είναι ο Πολ Κράβαθ, δικηγόρος τού Γουέστινχαουζ, ενώ εμφανίζονται και προσωπικότητες όπως ο Τέσλα, ο Τζ. Π. Μόργκαν, και ο Γκράχαμ Μπελ. Παρά την νομική και ηλεκτρολογική φύση τού βιβλίου, ο Graham Moore έγραψε όχι μόνο για νομικούς και ηλεκτρολόγους αλλά για όλους τους αναγνώστες. Οι τεχνικές αναφορές είναι ελάχιστες, ευεξήγητες, και περιεκτικές (π.χ. ούτε μία σελίδα τού βιβλίου δεν διαδραματίζεται σε αίθουσα δικαστηρίου), δίνοντας όμως σαφή εικόνα τής κατάστασης. Βασιζόμενος σε ιστορικά γεγονότα, ο Moore κόβει και ράβει για να μετατρέψει τον Πόλεμο τού Ρεύματος σε μία υπέροχη Δαβίθ-εναντίον-Γολιάθ ιστορία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τής αριστοτεχνίας τού Moore είναι ο χειρισμός ετερόκλητων στοιχείων, όπως η εισαγωγή σε μία τέτοια ιστορία τής σχέσης τού Κράβαθ με την Άγκνες Χάντινγκτον. Επίσης, ο Moore δίνει την πραγματική εντύπωση που προκαλούσε στους ανθρώπους τής εποχής ο ηλεκτρισμός, παρουσιάζοντάς τον ως κάτι το φιουτουριστικό, το αδάμαστο, το απείθαρχο, το απρόβλεπτο, και το επιβλητικό, ουσιαστικά ως ένα τέρας που οι άνθρωποι παλεύουν να φέρουν με τα νερά τους. Ο κακός τού βιβλίου δεν είναι άλλος από τον Τόμας Έντισον, τα πλοκάμια τού οποίου διαχέονται σε όλες τις σελίδες τού βιβλίου με τον ίδιο να αρκείται κυρίως σε παρασκηνιακό ρόλο, θυμίζοντας αρκετά τον Καθηγητή Μοριάρτι από τις ιστορίες τού Σέρλοκ Χολμς. Ξεχωριστό άρωμα στην ατμόσφαιρα δίνουν και οι ρήσεις επιστημόνων και ανθρώπων τής τεχνολογίας σε κάθε κεφάλαιο (Τζέιμς Γουότσον, Μπιλ Γκέιτς, Στιβ Τζομπς, Τιμ Μπέρνερς-Λι, κ.α.). Άλλο ένα επίτευγμα τού Graham Moore είναι το στήσιμο τού τέλους, παρά την deus-ex-machina διάστασή του. Αφήνει μία γλυκόπικρη γεύση αλλά και την αίσθηση ότι δύσκολα τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά. Διαβάστε το άρθρο μου για το βιβλίο εδώ. (Κλειδάριθμος, 2019, 512 σελ., 13.95€).

Μείνετε συντονισμένοι για περισσότερα τέτοια άρθρα αλλά και για κληρώσεις βιβλίων στην ομάδα Φίλοι Ιστορικού Μυθιστορήματος και στην σελίδα Κοιλάδα της Γνώσης στο Facebook.