Οι περιπλανήσεις μου στην κλασική λογοτεχνία με οδήγησαν μετά το «Έγκλημα και Τιμωρία» (ίσως να το δούμε σε άρθρο σύντομα) στην αναζήτηση βιβλίων Ρώσων συγγραφέων σχετικά με τον μηδενισμό και έτσι βρέθηκα να διαβάσω το μυθιστόρημα «Πατέρες και Γιοι» του Ιβάν Τουργκένιεφ.
Το θέμα του βιβλίου είναι από τα πλέον διαχρονικά, αυτό του χάσματος γενεών, με τους μεγαλύτερους να προσπαθούν να καταλάβουν τους μικρότερους με κάθε μέσο ενόσω οι μικρότεροι στο άγχος της αποτίναξης κάθε μορφής ελέγχου, φτάνουν ενίοτε και σε ακρότητες, όπως στην εκμηδένιση ακόμα και των ίδιων των επιστημών. Ο Τουργκένιεφ εισέπραξε δριμεία κριτική και από τους μεν και από τους δε, με τους μεγαλύτερους να θεωρούν ότι έχει αποδώσει σωστά τους μικρότερους αλλά όχι τους ίδιους, και τους μικρότερους να θεωρούν ότι έχει αποδώσει σωστά τους μεγαλύτερους αλλά όχι τους ίδιους! Αυτό και μόνο όμως μας λέει πως μάλλον απέδωσε σωστά αμφότερους…
Κριτική εισέπραξε ο Τουργκένιεφ και όσον αφορά τον χαρακτήρα του νεαρού μηδενιστή Μπαζάροφ, με τους ομοϊδεάτες του Μπαζάροφ να τον αποστρέφονται με βδελυγμία. Ο Τουργκένιεφ μάλιστα αποξενώθηκε από τους φίλους του φιλελεύθερους, προοδευτικούς και ριζοσπάστες, με αρκετούς να θεωρούν ότι μέσω του Μπαζάροφ τους κατασυκοφαντεί.
Το «Πατέρες και Γιοι» όμως, παρά την κριτική από τους συγχρόνους του, περιγράφει όσο πιο σωστά και αληθινά γίνεται το χάσμα των γενεών, γι’ αυτό και διαβάζεται ακόμα και σήμερα, κάπου 150 χρόνια μετά. Είναι μία δριμεία κριτική επίσης στην ξενολαγνεία που πλήττει διάφορους νεαρούς, οι οποίοι εξυψώνουν σαν θεούς διάφορους ξένους (που τους έχουν γραμμένους) ενώ παραμελούν τους συγγενείς τους (που είναι οι μόνοι που τους νοιάζονται πραγματικά).
Οι περίπου 300 σελίδες του «Πατέρες και Γιοι» διαβάζονται εύκολα και γρήγορα, χωρίς σε καμία περίπτωση να θεωρείται το βιβλίο βαρύ, ειδικά για τα μέτρα της κλασικής ρωσικής λογοτεχνίας. Η πλοκή του δεν διεκδικεί δάφνες ποιότητας ή πρωτοτυπίας, ούτε και οι χαρακτήρες του είναι τόσο καλοδουλεμένοι — με εξαίρεση φυσικά τον Μπαζάροφ. Εν συνόλω, ο λόγος του Τουργκένιεφ δεν πλησιάζει την ποιότητα του λόγου του Ντοστογιέφκσι, τουλάχιστον όπως είδα τον μεν στο «Πατέρες και Γιοι» και τον δε στο «Έγκλημα και Τιμωρία», «Αδερφοί Καραμαζόφ» και «Το Υπόγειο».
Διάβασα το «Πατέρες και Γιοι» στη μετάφραση από τα εγγλέζικα των Εκδόσεων Άγρα. Ίσως η μετάφραση των Εκδόσεων Ζαχαρόπουλου (με τίτλο «Πατέρες και Παιδιά») να είναι απευθείας από τα ρώσικα. Δεν ξέρω αν υπάρχει μετάφραση από τον Άρη Αλεξάνδρου, του οποίου τις μεταφράσεις προτιμώ όταν πρόκειται για ρώσικη λογοτεχνία.
Φίλες και φίλοι, μείνετε συντονισμένοι στην Κοιλάδα της Γνώσης για περισσότερες παρουσιάσεις βιβλίων, συνεντεύξεις, και κληρώσεις…