Όταν πρωτάκουσα για το νέο μυθιστόρημα τού Χρήστου Χωμενίδη, Ο Βασιλιάς της (Πατάκης, 2020, 17,63 €, 414 σελ.) είχα ανάμεικτα συναισθήματα. Από την μία, οτιδήποτε σχετικό με την μυθολογική Ελλάδα και δη με τον Τρωικό κύκλο αυτομάτως εγείρει το ενδιαφέρον μου. Πόσω μάλλον αν είναι σμιλεμένο από τον κ. Χωμενίδη, του οποίου τα βιβλία Νίκη και Φοίνικας βρήκα εξαιρετικά, ενώ αξιόλογα ήταν και Ο κόσμος στα μέτρα του και Το νεαρό άσπρο ελάφι. Όμως, η υπόθεση τού Βασιλιά της, ακούστηκε κάπως παράξενη. Ο Μενέλαος χάρηκε που έφυγε η Ελένη με τον Πάρη; Ώπα, για κάτσε, εδώ ανατρέπονται σταθερές αιώνων…
Ε λοιπόν, το ενδιαφέρον μου για την μυθολογική Ελλάδα υπερίσχυσε των όποιων δισταγμών. Και πάλι καλά. Για να υποστηρίξει την εκδοχή που θέλει τον Μενέλαο ανακουφισμένο από την φυγή τής Ελένης, ο Χωμενίδης πιάνει τον κοκκινοτρίχη Αιτρείδη και τον σμιλεύει χιλιοστό το χιλιοστό. Ξεκινάει από την παιδική του ηλικία, τότε που ο πατέρας του και βασιλιάς των Μυκηνών Ατρέας πέθανε και η εξουσία πέρασε στα χέρια τού Θυέστη. Για να ξεφύγουν από βέβαιo θάνατο στα χέρια τού σφετεριστή, ο Μενέλαος με τον Αγαμέμνονα καταφεύγουν στο νησί τής Πιτυούσας, τις σύγχρονες Σπέτσες. Μέσα στην ουτοπική κοινωνία του νησιού – γεμάτη έρωτα, ελευθερία, κατανόηση και αλληλεγγύη και χωρίς πόλεμο, μίση, και κακία – πλάθεται ο Μενέλαος σε ένα χαρακτήρα περιπετειώδη (περιπετειά τον αποκαλεί ο Χωμενίδης), άνθρωπο τής χαράς και της ευχαρίστησης. Και εδώ εδράζεται το χάρισμα τού συγγραφέα, αυτό που δίνει βάση σε όλο το βιβλίο. Διότι κάθε αίτιο (εν προκειμένω, η επιλογή τού Μενελάου να αφήσει την Ελένη) έχει και ένα αιτιατό (εν προκειμένω, την διαπαιδαγώγησή του στην ουτοπική κοινωνία των Πιτυουσών). Έχοντας διαβάσει λοιπόν το πρώτο μέρος τού βιβλίου με τίτλο Βασιλιάς του εαυτού του, οι ενστάσεις μου για την υπόθεσή του εξαϋλώθηκαν.
Στα τρία υπόλοιπα μέρη, Βασιλιάς της Ελένης, Βασιλιάς της χώρας, και Βασιλιάς της Συμφοράς, βλέπουμε διαδοχικά πώς ο Μενέλεος κέρδισε την Ελένη, πώς έγινε βασιλιάς της Σπάρτης, και πώς διεξήχθη ο Τρωικός Πόλεμος. Ο ελεύθερος χαρακτήρας τού Μενελάου διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο και βρίσκεται πίσω από κάθε του απόφαση. Κάπου στην μέση, οι αυξημένες υποχρεώσεις που έχει αναλάβει, και που ποτέ δεν τις ήθελε, αρχίζουν να τον φθείρουν. Όταν αποτυγχάνουν και οι ουτοπικές του ιδέες για την διακυβέρνηση μίας χώρας – βασισμένες σε όσα έζησε στις Πιτυούσες και συγγενικά με όσα διαδραματίζονται στο τέλος τού Φοίνικα – η ιστορία παίρνει μία σκοτεινή τροπή η οποία κορυφώνεται στην παραλία τής Τροίας στο τελευταίο τέταρτο τού βιβλίου. Η εναλλακτική εκδοχή που δίνει ο Χωμενίδης και για κεντρικά γεγονότα τού Τρωικού Πολέμου καθώς και για την κατάληξή του αποτελούν ένα ακόμα θετικό στοιχείο τού Βασιλιά της.
Η γλώσσα που χρησιμοποιείται νομίζω πως διαφέρει αισθητά από άλλα βιβλία τού συγγραφέα. Παρότι και στον Βασιλιά της υπάρχουν λέξεις όπως τουπέ, πυξ λαξ, κλπ, νομίζω πως ο Χωμενίδης έχει κάνει συνειδητή προσπάθεια να περιορίσει τις ξενογενείς λέξεις ώστε η γλώσσα να θυμίζει όσο είναι δυνατόν την εποχή τής μυθολογικής Ελλάδας (ευτυχώς δεν είδα καθόλου το ρήμα αριβάρω που το έβαζε σε κάθε βιβλίο του και μου γραντζουνούσε τα μάτια). Το βιβλίο έχει αρκετές αστείες στιγμές, με χαρακτηριστική την ταβέρνα που στήνουν ο Μενέλεοας με την Ελένη ώστε να ψαρεύουν όσους ζητούν χρησμό από το γειτονικό μαντείο και να δίνουν πληροφορίες στον μάντη. Μου θύμισε μάλιστα ένα αντίστοιχο επεισόδιο στο Κωνσταντίνου και Ελένης και την ταινία Μια Ελληνίδα στο χαρέμι με την Ρένα Βλαχοπούλου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αιτίου-αιτιατού, που ανέφερα προηγουμένως, είναι ότι μετά την αναίμακτη κατάκτηση των Μυκηνών από τους Σπαρτιάτες, ο Μενέλαος φουσκώνει τα μυαλά των στρατιωτών ώστε να έχουν κάτι να πουν όταν γυρίσουν στα σπίτια τους, αγνοώντας όμως πως έτσι δεν θα μπορεί να τους συγκρατήσει όταν θα απαιτούν να πάνε στην Τροία. Ίσως το τελευταίο μέρος τού βιβλίου, για τον Τρωικό Πόλεμο, να είναι το καλύτερο, παρότι στην αρχή φοβήθηκα ότι ο Χωμενίδης θα το προσπερνούσε γρήγορα για να μην σκιαστεί η υπόλοιπη ιστορία. Ειδικά η εκδοχή του για τον θάνατο τού Πατρόκλου, για την μονομαχία Αχιλλέα-Έκτορα και για το πώς έπεσε η Τροία, είναι όλα τα λεφτά… Το μόνο που με πείραξε στο βιβλίο είναι ο αναχρονισμός για το ιππικό, καθότι τα στοιχεία από εκείνη την εποχή δείχνουν ότι τα άλογα χρησιμοποιούνταν στον πόλεμο μόνο ως υποζύγια αρμάτων.
Εν κατακλείδι, δικαιώθηκα που διάβασα τον Βασιλιά της. Ελπίζω να το διαβάσετε και να το απολαύσετε όσο και εγώ.
Φίλες και φίλοι, μείνετε συντονισμένοι στην Κοιλάδα της Γνώσης για περισσότερες συνεντεύξεις και άρθρα για βιβλία…